Koksartroza stawu biodrowego jest złożonym procesem o charakterze zwyrodnieniowo-dystroficznym. Choroba ma dość szeroki obraz kliniczny i charakterystyczna jest głównie dla osób po 40. roku życia, jednak można ją rozpoznać także w młodszym wieku, szczególnie u dzieci i młodzieży.
Często prekursorem rozwoju koksartrozy stawu biodrowego są różnego rodzaju urazy i stany zapalne, których leczenie było nieobecne lub niewystarczające.
Istnieje kilka stopni rozwoju procesów zwyrodnieniowo-dystroficznych, z których każdy wymaga określonego kierunku złożonych metod leczenia terapeutycznego.
Co to jest koksartroza stawu biodrowego?
Koksartroza lub choroba zwyrodnieniowa stawów/zniekształcająca artroza stawu biodrowego jest złożoną chorobą patologiczną największego stawu ludzkiego ciała, której towarzyszy postępujące niszczenie tkanki kostno-chrzęstnej. Proces rozwoju jest stopniowy.
Późna diagnoza i brak odpowiedniego leczenia powoduje deformację sąsiadujących powierzchni kostnych i pojawienie się na nich narośli kostnych, ograniczających ruchliwość i zakłócających normalne życie człowieka.
Statystyki pokazują, że choroba tego typu występuje w 12% przypadków rozpoznania patologii układu mięśniowo-szkieletowego.
Przyczyny koksartrozy
Obecnie zwyczajowo rozróżnia się dwa rodzaje choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego:
- pierwotny, którego wystąpienie jest niewytłumaczalne;
- wtórne, rozwijające się na tle innych istniejących chorób.
W przypadku pierwotnej koksartrozy często obserwuje się współistniejące patologie układu mięśniowo-szkieletowego, które obejmują osteochondrozę różnych części kręgosłupa.
Do najbardziej prawdopodobnych przyczyn należą:
- patologie rozwoju układu mięśniowo-szkieletowego (dysplazja);
- aseptyczna martwica tkanek stawowych;
- zmiana zakaźna;
- choroby zapalne i zakaźne;
- urazy.
Czynniki ryzyka
Wśród czynników zwiększających ryzyko rozwoju koksartrozy stawu biodrowego zwyczajowo podkreśla się:
- systematycznie zwiększone obciążenia;
- słabe krążenie w tkankach stawowych;
- zmiany hormonalne;
- zaburzenia metaboliczne;
- naturalne starzenie się;
- niewystarczająco aktywny tryb życia.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że samej koksartrozy nie można dziedziczyć; w związku z tym osoby z taką diagnozą nie mają do niej predyspozycji genetycznych; jednakże przejaw czynnika dziedzicznego można zaobserwować jako inne cechy funkcjonowania organizmu, które wywołują rozwój patologii. Cechy tego typu obejmują zaburzenia metaboliczne, specjalną strukturę układu mięśniowo-szkieletowego, a także osłabienie tkanek stawowych.
Stopnie koksartrozy
Choroba zwyrodnieniowo-dystroficzna, jak każda inna patologia, ma stopnie rozwoju. Koksartroza ma tylko trzy z nich, z których każda charakteryzuje się obecnością pewnych zmian.
Koksartroza I stopnia
W przypadku koksartrozy pierwszego stopnia obserwuje się stosunkowo umiarkowane zmniejszenie przestrzeni stawowej, któremu towarzyszy wzrost tkanki kostnej na całej powierzchni stawu.
Na powierzchniach kości udowej nie stwierdza się zmian patologicznych.
Koksartroza II stopnia
W przypadku koksartrozy stopnia 2 szczelina między kościami stawowymi jest znacznie zwężona, czyli o ponad 50% mniejsza niż ogólnie przyjęty wskaźnik. Procesy patologiczne powodują przemieszczenie kości udowej, czemu towarzyszy deformacja jej głowy, która znacznie powiększa się i pokrywa licznymi nierównościami wzdłuż konturu.
Na tym etapie rozwoju narośla kostne pojawiają się na wszystkich powierzchniach panewki, nie ograniczając się do chrząstki.
Koksartroza stopnia 3
Koksartroza trzeciego stopnia charakteryzuje się ostrym odchyleniem wskaźników funkcjonalnych, a także silnym zmniejszeniem szczeliny między kościami stawu. Ponadto występuje wyraźne rozszerzenie głowy kości udowej, a także liczne przyrosty kości.
Objawy koksartrozy
Kluczowym, stałym objawem choroby jest ból o różnym nasileniu. Szczegółowy obraz objawowy zależy od intensywności rozwoju procesów patologicznych.
Koksartroza I stopnia wiąże się z występowaniem takich objawów jak:
- systematycznie występujący ból spowodowany aktywnością fizyczną o różnym natężeniu;
- lokalizacja nieprzyjemnych i bolesnych wrażeń w okolicy biodra/kolana.
Koksartroza drugiego stopnia wyraża się następującymi objawami:
- umiarkowane natężenie bólu, które często objawia się w spoczynku;
- rozprzestrzenianie się bólu na biodro, okolice pachwiny;
- występowanie kulawizn po wykonywaniu różnego rodzaju ćwiczeń;
- zmniejszenie zakresu dostępnych ruchów (ograniczenie możliwości odwodzenia kończyny w bok).
W przypadku koksartrozy trzeciego stopnia obserwuje się następujące objawy:
- ciągły, nie do zniesienia ból o każdej porze dnia;
- konieczność poruszania się przy pomocy laski;
- ograniczenie funkcji motorycznych, zmniejszenie objętości mięśni i skrócenie długości kończyny dolnej;
- pochylenie tułowia.
Rozpoznanie choroby
Wstępną diagnozę stawia się na podstawie skarg pacjenta, wyników badania wzrokowego i zebranego wywiadu.
Procedury diagnostyczne służące identyfikacji choroby, takiej jak koksartroza, mają na celu identyfikację objawów klinicznych i badanie danych z dodatkowych badań, z których najważniejszym jest radiografia.
Rentgen na koksartrozę pozwala ustalić zaniedbanie procesów patologicznych i określić przyczynę ich wystąpienia. W szczególności na podstawie wyników badania rentgenowskiego lekarz prowadzący może określić odniesione obrażenia.
Wśród innych instrumentalnych metod diagnostycznych stosuje się:
- CT (tomografia komputerowa) – pozwala stworzyć szczegółowy obraz patologii;
- MRI (rezonans magnetyczny) – pozwala ocenić stopień uszkodzenia tkanek miękkich.
Warto również zauważyć istnienie diagnostyki różnicowej, która polega na wykluczeniu takich procesów patologicznych, jak gonartroza i osteochondroza kręgosłupa.
Integralną częścią kompleksowej diagnostyki są także badania laboratoryjne, do których zalicza się:
- ogólne badanie krwi i moczu w celu określenia stanu zdrowia pacjenta;
- biochemiczne badanie krwi w celu określenia stanów patologicznych.
Leczenie koksartrozy stawu biodrowego
Chirurg ortopeda stawia diagnozę i ustala plan leczenia. Taktyki leczenia tworzone są na podstawie danych takich jak:
- stopień ekspresji;
- postać choroby;
- powód rozwoju;
- obecność objawów.
Obecnie istnieje kilka skutecznych kierunków leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów. Przyjrzyjmy się każdemu z nich bardziej szczegółowo.
Fizjoterapia
Leczenie fizjoterapeutyczne pacjenta polega na wyznaczeniu takich procedur jak:
- magnetoterapia;
- laseroterapia;
- Terapia UHF;
- promieniowanie UV;
- terapia falą uderzeniową.
Wszystkie stosowane techniki fizjoterapeutyczne wpływają na poprawę krążenia krwi, uruchomienie procesów metabolicznych i oczywiście przyspieszenie regeneracji tkanek.
Leczenie farmakologiczne choroby zwyrodnieniowej stawów
Leczenie koksartrozy stawu biodrowego za pomocą leków polega na zastosowaniu takich środków jak:
- środki zwiotczające mięśnie;
- NLPZ;
- leki rozszerzające naczynia krwionośne;
- środki przeciwbólowe;
- kortykosteroidy;
- chondroprotektory.
Szczególnie ważną grupą leków w leczeniu patologii są chondroprotektory, które sprzyjają odbudowie tkanek.
Ćwiczenia terapeutyczne (fizykoterapia)
Zajęcia wychowania fizycznego są jedną z najskuteczniejszych metod kompleksowego leczenia.
Zestaw ćwiczeń opracowywany jest przez lekarza specjalistę na podstawie wyników diagnostyki i aktualnego poziomu sprawności fizycznej pacjenta.
Masaż
Leczenie lecznicze choroby zwyrodnieniowej stawów polega na stosowaniu różnych rodzajów masażu:
- klasyczny;
- punkt;
- próżnia.
W przypadku braku przeciwwskazań już po kilku zabiegach pacjent odczuje poprawę ukrwienia w okolicy stawu, a podaż składników odżywczych potrzebnych jego tkankom zostanie uzupełniona.
Uczestnictwo w sesjach masażu pomaga wzmocnić i zregenerować tkanki miękkie stawów.
Interwencja chirurgiczna w przypadku koksartrozy
Brak skuteczności leczenia zachowawczego zmusza do uciekania się do radykalnych metod leczenia patologii.
Stały postęp procesów patologicznych jest bezpośrednim wskazaniem do interwencji chirurgicznej. Obecnie wykonuje się dwa rodzaje operacji:
- endoprotezoplastyka – usunięcie głowy kości udowej z panewki z późniejszą korekcją zmian w tkance stawowej;
- endoprotetyka – instalacja implantu.
Operację wykonuje się, gdy stan patologiczny pacjenta wynosi 3. stopień, co oznacza niemożność wyeliminowania zmian destrukcyjnych w tkankach stawowych.
Rokowanie i możliwe powikłania
Tylko choroba zwyrodnieniowo-dystroficzna w pierwszym stadium podlega skutecznemu leczeniu zachowawczemu. W pozostałych przypadkach nie można mówić o całkowitym przywróceniu czynności funkcjonalnej stawu biodrowego, z wyłączeniem przypadków założenia endoprotezy.
W przypadku braku leczenia, w końcowej fazie rozwoju procesów patologicznych, u pacjenta rozwija się ograniczona ruchomość stawu typu zgięciowego, która uniemożliwia poruszanie się ze względu na stale zgiętą kończynę.
Po całkowitym zespoleniu pacjent nie jest w stanie samodzielnie rozwiązywać podstawowych problemów dnia codziennego i otrzymuje status osoby niepełnosprawnej.
Środki zapobiegawcze
Można zastosować środki zapobiegawcze, aby zapobiec wystąpieniu procesów patologicznych, a także podczas remisji, zapobiegając postępowi choroby.
Zapobieganie koksartrozie obejmuje:
- utrzymanie zbilansowanej diety;
- systematyczne uprawianie sportu;
- utrzymanie zdrowego trybu życia, w tym rezygnacja ze złych nawyków;
- kontrola masy ciała;
- systematyczne badania profilaktyczne i terminowe leczenie różnych chorób.
Pamiętaj, że Twoje zdrowie jest tylko w Twoich rękach. Utrzymuj go w optymalnej kondycji i ciesz się pełnią życia!